పాహిమాం రామం ప్రముదితవదనం

ప్రముదితవదన.     నిరుపమ మగు నీ దయా దృష్టికై     సురలు మునులు జోరుగన్ మూగగా     నరుడ నిలువ నాకు చోటుండునా     పరమపురుష పాహిమాం రాఘవా

ప్రముదితవదన

ఈ ప్రముదితవదన వృత్తానికి గణవిభజజ న-న-ర-ర . అంటే పాదానికి 12అక్షరాలన్నమాట. లక్షణ గ్రంథాలు యతిస్థానం 8వ అక్షరంగా చెబుతున్నాయి.

గణవిభజ ప్రకారం  న - న - ర - ర అన్నప్పుడు,  మాత్రలు  3 + 3 + 5 + 5 = 16 అవుతున్నయి. యతిస్థానం  8వ అక్షరంగా తీసుకొన్న పక్షంలో (3+3+2)+(3+5) మాత్రలుగా  సమమాత్రావిభజవస్తుంంది. కాని యతిస్థానం ఒక లఘువుపై వస్తున్నది.  ఈ‌ పక్షంలో ప్రముదితవదన వృత్తపాదం నడక ననన-ననన-నా ననా-నాననా అన్నట్లుగా వస్తుంది.

అంతకంటే 7వ అక్షరంగా ఉంటే గురువుపైన యతిస్థానం తీసుకోవటం బాగుంటుందని నా అభిప్రాయం. అలా చేసినప్పుడు ఈ‌ ప్రముదితవదన నడక ననన-ననన నాననా-నాననా అన్నట్లుగా సుభగంగా అనిపిస్తున్నది. ఈ విధానంలో పూర్వీత్తరభాగాలలో అక్షరసంఖ్య కూడా సమానం అవుతున్నది. అందుచేత యతిస్థానం 7వ అక్షరంగా ఎన్నుకొని వ్రాస్తున్నాను. 

ఈ ప్రముదితవదనకే ప్రముదితవదన, ప్రభాత, మందాకినీ, గౌరీ, చంచలాక్షీ అనే పేర్లు కూడా ఉన్నాయని ఛందం పేజీలో కనిపిస్తోంది. అలాగే ప్రముదితవదన అనే పేరుతో మరొకవృత్తం కూడా ఉన్నదని ఒక ఈమాట వ్యాసం ద్వారా తెలుస్తోంది, దాని లక్షణాలు ప్రముదితవదనా న-స-న-న-లగ, యతిస్థానం14వ అక్షరం

ప పద్యం నడక విషయానికి వస్తే ఇలా ఉన్నది.

నిరుపమ మగు	నీ దయా	దృష్టికై
సురలు మునులు	జోరుగన్	మూగగా
నరుడ నిలువ	నాకు చో	టుండునా
పరమపురుష	పాహిమాం	రాఘవా

ఇలా ప్రతిపాదమూ మూడు కాలఖండాలుగా వస్తుంది. ప్రతికాలఖండం‌యొక్క నిడివీ ఆరేసి మాత్రలుగా కనిపిస్తోంది. పాదంలో రెండవ, మూడవ కాలఖండాలకు మరొక అదనపు మాత్రాప్రమాణం‌ సాగదీత వస్తున్నదన్న మాట.

ఈ ప్రముదితవదన వృత్తానికి పూర్వకవి ప్రయోగాలు తెలియవు.

( ప్రముదితవదన వృత్తం పై మలిటపా )