బీపీ మందులు - రకాలు

రక్తపుపోటు రావటానికి రకరకాల కారణాలుంటాయి. అలాగే రక్తపుపోటు లేదా బీపీ (బ్లడ్ ప్రెషర్ blood pressure) కోసం వాడే మందుల్లో కూదా రకరకాలున్నాయి.

అవి ఈ క్రింది రకాలుగా వర్గీకరించవచ్చును.

1.     Diuretics
2.     Beta-blockers
3.     ACE inhibitors
4.     Angiotensin II receptor blockers
5.     Calcium channel blockers
6.     Alpha blockers
7.     Alpha-2 Receptor Agonists
8.     Combined alpha and beta-blockers
9.     Central agonists
10.     Peripheral adrenergic inhibitors
11.     Vasodilators

ప్రస్తుతం వీటి గురించి క్లుప్తంగా తెలుసుకుందాం.

Diuretics

ఇవి శరీరంలో అధికంగా ఉన్న నీటినీ‌, ఉప్పునీ తొలగించటం ద్వారా రక్తపుపోటును తగ్గిస్తాయి. సాధారణంగా వీటిని విడిగా కాకుందా ఇతర రకాల రక్తపుపోటు మందులతో కలిపి మరీ వైద్యులు సిఫారసు చేస్తారు.

 

Beta-blockers

ఇవి గుండె కొట్టుకొనే వేగాన్నీ, గుండె మీది వత్తిడినీ తగ్గిస్తాయి. తద్వారా గుండె నుండి పంపింగ్ అయ్యే రక్తపు పరిమాణం తగ్గి రక్తపుపోటు తగ్గుతుంది.

 

ACE inhibitors

ఇక్కడ Angiotensin-converting enzyme అన్నసాంకేతికపదబంధానికి క్లుప్తరూపమే ACE అన్నమాట.ఈ Angiotensin అనేది ఒక ప్రోటీన్. ఈప్రోటీన్ ప్రభావంతో శరీరంలో aldosterone అనే ఎంజైం విడుదల అవుతుంది. ఈ aldosterone శరీరంలో నీరూ ఉప్పూ శాతాన్ని తూకంలో ఉంచటానికి అవసరం. ఈ aldosterone ఎక్కువ ఐతే రక్తపుపోటు పెరుగుతుంది. ఈ Angiotensin వలన శరీరంలో శరీరం అంతటికి మంచి రక్తాన్ని సరఫరా చేసే నాళాలైన ధమనులు సన్నం అవుతాయి. అందువల్ల రక్తపుపోటు పెరుగుతుంది. ACE inhibitors అనేవి Angiotensin విడుదలను అడ్డుకోవటం ద్వారా రక్తపుపోటు పెరుగకుండా చూస్తాయి.angiotensin తక్కుగా విడుదలకావటం వలన రక్తనాళాలు విప్పారకొని రక్తపుపోటు తగ్గుతుంది.

 

Angiotensin II receptor blockers 

ఇవి angiotensin విడుదలను అడ్డుకోవటం చేయవు.కాని angiotensin కలిగించే ప్రభావాన్ని అడ్డుకుంటాయి. అంటే‌ ఇవి రక్తంలో angiotensin ప్రోటీన్ ఉనికిని గుర్తించే కెమికల్ స్విచ్‌ని అడ్డుకుంటా యన్నమాట. అందుచేత రక్తనాళాలు విప్పారుకొనే ఉండి రక్తపుపోటు పెరగకుండా ఉంటుంది.

 

Calcium channel blockers

ఇవి గుండెలోని మృదువైన కండరాలకణాలకూ ధమనులకు రక్తం ద్వారా కాల్షియం మూలకం అందకుండా అడ్డుకుంటాయి. కాల్షియం సరఫరా తగ్గటంతో గుండె మరీ అంత బలంగా సంకోచాలు చెందటం తగ్గుతుంది. గుండె కొట్టుకొనే వేగం తగ్గి రక్తపుపోటు తగ్గుతుంది.

 

Alpha blockers

ఇవి ధమనుల్లో నిరోధాన్ని తగ్గిస్తాయి. గుండె కండరాల్లో బిగువు తగ్గించటం ద్వారా రక్తపుపోటును అదుపుచేస్తాయి.

 

 

Alpha-2 Receptor Agonists

ఇవి గుండెపై adrenaline హార్మోన్ ప్రభావాన్ని తగ్గించటం ద్వారా రక్తపుపోటుని నియంత్రిస్తాయి.

 

 

Combined alpha and beta-blockers

ఇవి రక్తపుపోటి చాలా అధికమై గుండెపోటు వచ్చే అవకాశం ఉన్న సందర్భాల్లో వాడే మందులు. తరచుగా ఇవి IV drip ద్వారా ఇస్తారు. అరుదుగా నిత్యవాడకానికి సిఫారసు చేస్తారు.

Central agonists

ఇవి కూడా గుండెకండరాల సంకోచాల మీద పనిచేసే మందులే. ఐతే alpha and beta-blockers కన్నా భిన్నమైన రీతిలో నాడీమండలంపై పనిచేసినా సాధించే ఫలితం అదే, రక్తపుపోటును తగ్గించటం.

Peripheral adrenergic inhibitors

ఇవి తమాషాగా మెదడు మీద పనిచేస్తాయి. మెదడులోని neurotransmitters మీద నిరోధంగా పనిచేస్తాయి. అప్పుడు గుండె కండరాలకు సంకోచాలను నియంత్రించే సంకేతాలు మెదడునుండి అందవు! చాలా అరుదుగా వేరే దారి లేనప్పుడు ఈమందులు వాడుతారు రక్తపుపోటుని తగ్గించటానికి.

Blood vessel dilators (vasodilators)

ఇవి రక్తనాళాలు - ముఖ్యంగా  ధమనులు విప్పారుకొనేలాగా చేస్తాయి. అప్పుడు రక్తం తక్కువపోటుతో ప్రయాణిస్తుంది.

 

రాబోయే వ్యాసాల్లో ఈ రకరకాల రక్తపుపోటు మందుల్లో ఒక్కొక్క తరగతి మందుల గురించీ విపులంగా తెలుసుకుందాం.

రిఫరెన్స్ వ్యాసం: Types of Blood Pressure Medications