రామరథోధ్ధతము

రథోధ్ధతము.      పంతగించి కలి బాధపెట్టినన్      చింతయన్న దెటు చెంత జేరు నా      యంతరంగవిభు డైన రాముడే      సంతతంబు సుఖశాంతులీయగన్

రథోధ్ధతము.

ఈ రథోధ్ధత వృత్తానికి గణవిభనజన ర - న - ర - లగ.  మరొక రకంగా చూస్తే పాదం రెండు సగాలుగా విరచితే, పూర్వార్థంలో హ-హ-లల  ఐతే ఉత్తరార్థంలో హ-హ-గ. ఇలా చూడటం దీని నడకను పట్టుకోవటానికి ఉపయోగిస్తుంది.  పాదానికి ఉన్న 16 మాత్రలనూ ఇలా పూర్వార్థానికి ఉత్తరార్థానికి సమంగా పంచవచ్చును. అంతే కాదు ఈ రెండు సగాల్లోనూ నడక ఒకేలా వస్తున్నది కూడా. ఈ వృత్తానికి 7వ స్థానంలో యతిమైత్రి. అంటే యతిస్థానం దగ్గర సరిగ్గా సగానికి పాదం విరుగుతున్న దన్న మాట.

ఈ వృత్తానికి పూర్వకవి ప్రయోగాలు బాగానే ఉన్నాయి. ఆధునికులు శ్రీ నేమాని రామజోగిసన్యాసి రావు గారి ఆథ్యాత్మ రామాయణం నుండి ఒక రథోధ్ధతం.

     వారిజాతహితవంశవర్థనా
     వారిజాక్ష శ్రితపారిజాతమా
     వారిజాతభవవందితా నమ
     స్కారమో వరద సద్గుణాకరా

ప్రస్తుత పద్యం నడక చూదాం:

పంత గించి	కలి	బాధ పెట్టి	నన్
చింత యన్న	దెటు	చెంత జేరు	నా
యంత రంగ	విభు	డైన రాము	డే
సంత తంబు	సుఖ	శాంతు లీయ	గన్