కైకమ్మవరాలు

శ్రీరామచంద్రుని సింహాసనమున సుప్రతిష్ఠితు జేయు సుముహూర్త మెల్లి యనుమాట చెప్పుట నానందపడుచు దశరథభూజాని తన చిన్న భార్య కైకమ్మ యింటికి గబగబ వచ్చె  సంతోషపూర్ణుడై యంతఃపురమున కాలు పెట్టిన రాజు కళవళ పడగ నిశ్శబ్ద మెల్లడ నెలకొని యుండె కైకమ్మ యున్నది శోకగృహమున తల్లడిల్లిన రాజు తన్వితో పలికె తనువున స్వాస్థ్యంబు తప్పలేదు గద ఘనవైద్యులున్నారు కష్టంబు వలదు అనవుడు కైకేయి యాగ్రహ మొల్క రాజేంద్ర నాకేమి రాయిలా గుంటి నని బల్కి పెడమోము గొని యుండె నంత నిర్ఘాంతపడి రాజు నెలతను గాంచి పొరబాటు జరిగెనా పొలతి నావలన దిద్దుకొందును తప్పు తెలుపుమా కైక నా కున్న సర్వంబు నీకిచ్చి నాను కోపకారణ మేమి కోమలి నీకు నీ విట్టు లున్నచో నే జూడ లేను ఏది కోరిక చెప్పు మింతిరో నీవు అని బల్క కైకమ్మ  యడిగెద కాని ఇత్తురో  యీయరో యేమి నమ్మకము యని విన్నవించగ నా భూమిపతియు నవ్వుచు తప్పక నా మాట మీద నమ్మక ముంచుము నాతిరో నీవు కోరవే వరములు కొంచక యిత్తు ఆడి తప్పని వార మని బల్కినంత అటు గాదు భూనాధ యడిగిన విత్తు అని ఆన బెట్టక అడుగరా దనగ రామునిపై యాన రమణి నీ కోర్కె చెల్లింతు నది యేమొ చెప్పు వేగిరమె అన విని కైకమ్మ యవనీశ నాడు తిమిరధ్వజునితోడ సమరమ్ము నీవు చేయు నప్పుడు నాదు సాయమ్ము మెచ్చి ఇచ్చిన వరములు పుచ్చుకొనుటకు బుధ్ధిపుట్టెను నేడు పొలుపుగా నాకు దయచేయు డవి చాలు ధర్మప్రతిజ్ఞ అన విని ధరణీశు డడుగుమా యనిన ఇత్తునంటివి దీనె కెందరో సాక్షి ఇలవేల్పు లందరు నిందుకు సాక్షి దేవత లెల్లరు దీనికి సాక్షి సూర్యచంద్రులు సాక్షి  క్షోణియే సాక్షి ఈ‌రాజు వరముల నిత్తు నన్నాడు ఈయక తప్పుచో నిక పైన నేను విషమును సేవించి విడుతు ప్రాణముల అన్నంత దశరధు డంత మాటేల అడుగుమా వరముల నతివ నీ వనగ రాజేంద్ర వినవయ్య రాముని బదులు పట్టంబు గట్టుము భరతున కుర్వి నవపంచవర్షముల్ కువలయనాధ పంపుము రాముని వనవాసమునకు ఈ రెండు వరముల నీయగా వలయు నీవు సత్యము నందు నిలువగా వలయు అశనిపాతము లివి యనగ కైకేయి మాటలు వినవచ్చి మతిపోయి రాజు బిట్టార్చి యిల వ్రాలి యట్టె మూర్ఛిల్లి కొంత తడవుకు లేచి కుమతి యిదియేమి ధర్మవిరుధ్ధంబు తలపోసి నావు రామునిపై నెంత ప్రేమ చూపెదవు నేడు వనముల కంప వేడు చున్నావు రాముడు లేక నా ప్రాణంబు లున్నె రాముని హింసింప నేమి కారణము రాముడు లేకున్న రాజ్యమే లేదు నీ కెవ్వ రీబుధ్ది నేర్పించినారు తల్లివి తనయుని దండింప రాదు కోపమ్ము విడువుము కోరు మన్యముల ధర్మమార్గంబును తప్పకు మన్న ఏమయ్య ధర్మంబు నెవరు తప్పారు నీ వల్ల జరిగెను నేడు మోసంబు కాదని యందువా మేదినీ‌నాథ ఏమయ్య దశరథా యెంత చేసితివి ఇటువంటి పనిని నీ‌వెట్లు చేసితివి మన బిడ్డకే పట్ట మనుచు చెప్పితివి మా నాన్న కానాడు మాట ఇచ్చితివి మాట ఇచ్చిన మాట మరచి పోయితివి చేసిన ప్రతిననే చెరిపి వేసితివి గంగలో నా యాశ  కలిపి వేశితివి భరతుని బ్రతుకునే బుగ్గి చేసితివి ఇనవంశ కీర్తినే యిగుర జేసితివి ఇంతటి దుష్కార్య మేల చేసితివి భరతుని దూరంబు పంపివేసితివి రామున కీ నాడు రాజ్య మిచ్చితివి కౌసల్యతో నీవు కలసి పోయితివి కైకేయిపై నీవు కత్తి కట్టితివి పెద్దభార్యకు చాల ప్రేమ చూపితివి చిన్నభార్యను నీవు చిన్న బుచ్చితివి నా వద్ద నెంతగా నటన జూపితివి కూరిమి జూపించి గొంతు కోసితివి కౌసల్యకే నన్ను దాసి చేసితివి ఇటు జేయ భరతుని యెడము జేసితివి మంత్రిసామంతుల మాట లొప్పితివి కుమతులతో చేరి కుట్ర పన్నితివి మొదటి బిడ్డకు నీవు మొగ్గు చూపితివి ఎఱిగి భరతున  కెంత యెగ్గు చేసితివి అరివీరభీకర యాడి తప్పితివి పరమధర్మజ్ఞుడ పాడి తప్పితివి న్యాయవిశారద మాయ చేసితివి నీ యింటి యశ మెల్ల మాయ జేసితివి పట్టాభిషేకంబు ప్రకటించు నపుడు భరతుని పిలిపించ వైతి వెందులకు రాముని కిచ్చుచో రాజ్యంబు నీవు భరతు డడ్డంబని భావించి నావు భరతుడు రాముని భక్తుడే యన్న విషయంబు నెఱిగియు వేగిర పడుట నీ కుయుక్తియె గాదె నిజమెన్ని చూడ నిక్కంబు రామున కెక్కుడు ప్రేమ నే జూపియుంటిని నిశ్చయంబుగను యెఱిగియు నీవు నా కెఱిగింప కుండ నిశ్చయించితి వయ్య నీ పెద్దకొడుకు గద్దె కెక్కెడు నట్టి ఘనముహూర్తంబు నన్ను నమ్మక చేసినావు ద్రోహంబు ఏ రామచంద్రుని గారాబముగను పెంచినా నిన్నాళ్ళు ప్రియమార నతడు నా వద్ద కేతెంచి యీ వార్త జెప్ప తలపోయనే లేదు కులదీపనుండు ఈ కుట్రలో వాడు నిమిడి యున్నాడు చెనటివై వానిని చెడగొట్టినావు నా బిడ్డ కైనను నాకైన రక్ష రాముడు పాలించు రాజ్యంబు నందు దొఱకునా చెప్పుమా దుర్మతీ నీవు నయవంచనము నా హృదయమును విరిచె ధర్మపన్నంబులు తడవుట మాని వేగమే రాముని పిలిపించి నీవు వనముల కఱుగగా వచియించ వయ్య భరతుని పిలిపించి పట్టంబు గట్టి వరములు చెల్లించ వలయు దశరథ అని కైక గద్దించె నాగ్రహంబునను వివశుడై భూమీశు డవనిపై గూలి మూర్ఛిల్లి యుండిన ముదిత కైకమ్మ ఆతని దీనత కాతుర పడియు బింకంబు గానుండె జంకు లేకుండ మానిని యాత్మలో మరి యిట్లు తలచె దివ్యర్షులార యో‌ దేవత లార మీ రడగి నట్లుగా మేదినీ‌పతిని వేధించి వరములు విలుచుకొన్నాను సింహాసనము వీడి చింతయే లేక కోదండరాముడై కోరి యీ పృధ్వి భారంబు తీర్చగా వచ్చిన యట్టి ఆదిపూరుషు డింక నడవుల కేగి అందరు దనుజుల నడగించి వచ్చు లోకంబు కొఱ కిట్లు కైక సేసినది లోక మెఱుగక యున్న లోకేశు డెఱుగు ఇక మీద జగమెల్ల నీసడించినను నా రాము డొక్కడు నన్ను మన్నించు