[ శ్రీమదాంధ్రమహాభాగవతము, ద్వితీయస్కంధము. బమ్మెర పోతనామాత్యకవీంద్ర ప్రణీతము.]
మఱియు నొక్క విశేషంబు గలదు.
పుణ్యాతిరేకంబున బ్రహ్మలోకగతు లైనవారు కల్పాంతరంబునం బుణ్యతారతమ్యంబుల నధికారవిశేషంబు నొందువార లగుదురు. (1)
బ్రహ్మాది దేవతా భజనంబునం జనువారు బ్రహ్మజీవితకాలం బెల్ల బ్రహ్మలోకంబున వసియించి ముక్తు లగుదురు. (2)
నారాయణచరణకమలభక్తిపరాయణత్వంబునం జనినవారు నిజేఛ్ఛావశంబున నిరర్గళగమనులై బ్రహ్మాండంబు భేదించి మహోన్నతవైష్ణవపదారూఢులై తేజరిల్లుదురు. (3)
ఈశ్వరాధిష్టితం బైన ప్రకృతి యంశంబున మహత్తత్త్వం బగు. (4)
మహత్తత్త్వాంశంబున నహంకారం బగు.(5)
అహంకారాంశంబున శబ్దతన్మాత్రం బగు.
శబ్దతన్మాత్రాంశంబున గగనం బగు.
గగనాంశంబున స్పర్శతన్మాత్రం బగు.
స్పర్శతన్మాత్రాంశంబున సమీరణం బగు.
సమీరణాంశంబున రూపతన్మాత్రం బగు.
రూపతన్మాత్రాంశంబు వలన తేజం బగు.
తేజోంశంబున రసతన్మాత్రం బగు.
రసతన్మాత్రాంశంబువలన జలం బగు.
జలాంశంబున గంధతన్మాత్రం బగు.
గంధత్నాంత్రాంశంబున పృధివి యగు.
వాని మేళనంబునం జతుర్దశభువనాత్మకం బైన విరాడ్రూపం బగు.
ఆ రూపంబునకుఁ గోటియోజన విశాలం బైన యండకటాహంబు ప్రధమావారణం బైన పృధివి యగు.
దీనిఁ బంచాశత్కోటివిశాలం బని కొందరు పలుకుదురు.
ఇయ్యావరణంబు మీఁద సలిలజేజస్సమీరగగనాహంకారమహత్తత్త్వంబు లనియెడి యావరణంబులు క్రమంబున నొండొంటికి దశగుణోత్తరాధికంబులై యుండు.
అట్టి యేడింటి మీఁదఁ బ్రకృత్యావరణంబు మహావ్యాపకం బగు.
బ్రహ్మాండంబు భేదించి వైష్ణవపదారోహణంబు సేయువాడు మెల్లన లింగదేహంబునఁ బృధివ్యాత్మకంబు నొంది
అట్టి పృధివ్యాత్మకంబున ఘ్రాణంబున గంధంబును
జలాత్మకత్వంబున రసనేంద్రియంబున రసంబును
తేజోరూపకత్వంబున దర్శనంబున రూపంబును
సమీరణాత్మకత్వంబున దేహంబున స్పర్శనంబును
గగనత్మకత్వంబున శ్రవణంబున శబ్దంబును
అతిక్రమించిన
భూతసూక్ష్మేంద్రీయలయస్థానం బైన యహంకారావరణంబున సంప్రాప్తుండై యుండు.
మనోమయంబును దేవమయంబును నైన సాత్త్వికాహంకారగమనంబున మహత్తత్త్వంబు సొచ్చి
గుణత్రయంబున లయించి
ప్రధానంబు నొంది
ప్రధానాత్మకత్వంబున దేహంబును
ఉపాధిపరంపరావస్థానంబునం బ్రకృతిం బాసి
ఆనందమయుండై యానందంబునం బరమాత్మరూపం బైన వాసుదేవబ్రహ్మంబునందు కలయును
అని వెండియు నిట్లనియె.
శ్రీరామ్‌గారు ఈ గద్యసంబధమైన ప్రశ్న ఒకటి వేశారు. వారడిగినది
శ్యామలీయం గారు,
భాగవతం రెండో స్కందం చదువుతున్నాను. అందు లో కొన్ని పదలైతే ఇంతక్రితం
విన్నాను కాని, అర్థం స్పష్ట్టంగా తెలియలేదు.
1. ఆ పదాలు దృష్ట్ట, రసం, సత్తు అసత్తు
2. తేజస్సు నుండి రసం,రూపం,స్పర్శం, శబ్ద్దం అనే నాలుగు గుణాలతో పాటు జలం
జనించింది. ఇక్కడ రసం అంటే అర్థమేమిటి?
3." మహత్తత్త్వం అంశంతో అహంకారం పుడుతుంది. అహంకార అంశంతో శబ్బతన్మాత్ర
పుడుతుంది. శబ్దతన్మాత్ర అంశంతో ఆకాశం పుడుతుంది. ఆకాశ అంశంతో స్పర్శ
తన్మాత్రం పుడుతుంది. తేజస్సు అంశం నుండి రసతన్మాత్ర పుడుతుంది, రసతన్మాత్ర
అంశమ్నుండి జలం పుడుతుంది. జలాంశం నుండి గంధ తన్మాత్ర పుడుతుంది. గంధ
తన్మాత్ర అంశంతో పృధ్వి పుడుతుంది. వీటన్నిటి కలయిక వలన పదునాలుగు భువనాల
స్వరూపమైన విరాడృపం ఉద్బవిస్తుంది "
పై వాఖ్యంలో మహత్తత్త్వం, తన్మాత్రం ,గంధ తన్మాత్ర అంటే అర్థమేమిటి?
Thanks in advance
SriRam on గత మెంచి యడిగేది కాదనవు గదా ప్రతిసారి వలె పోయి రమ్మనకు
చాలా మంచి ప్రశ్న. వారు నా‌జవాబు కోసం వేచి యున్నారు. ఇది చాలా మంచి విషయం. కాబట్టి విపులంగా వ్రాయాలని భావిస్తున్నాను. ప్రస్తుతం పైన మూలపాఠాన్ని ప్రచురించాను. నా వ్యాఖ్యానాన్ని రాబోయే టపాల్లో వెలువరిస్తాను. నేను కవినో పండితుడనో వేదాంతినో జ్ఞానినో విస్తారంగా గ్రంధావలోకనం చేసిన వాడినో కాదు. నాకీ అర్హతలేమీ లేనే లేవు. అయినా నా శక్తి కొద్దీ ప్రయత్నించా లనుకుంటున్నాను. సాహసమే. పెద్దలు మన్నించి ఆశీర్వదించాలని మనవి. తప్పులేవైనా దొర్లితే పెద్దమనసు చేసుకొని క్షమించగలరనే విశ్వాసంతో, రాబోయే టపాలలో పై గద్యకు యధాశక్తిగా వ్యాఖ్యానం వ్రాస్తాను.
స్వస్తి.
