విష్ణుసహస్రనామస్తోత్రంలో పునరుక్తనామాలు

ఈ రోజున నా క్రిందటి టపాను చదివిన భాస్కరంగారు కొన్ని ముఖ్యమైన సందేహాలు ప్రస్తావించారు.  అందులో ఒకటి ' 'కౌలీనికేవలా' అని ఒకే నామంగా చూపించడం పునరుక్తి పరిహరణ కన్నారు. అలాగైతే విష్ణు సహస్రనామాలలో కూడా పునరుక్తులు ఉన్నాయి కదా?' అన్నది.

విష్ణు సహస్రానామస్తోత్రంలో దాదాపు ఇరవై శాతం నామాలు పునరుక్తం అవుతున్నాయి.  కేవలం సరదాకు వాటిని ఒక పట్టిగా ఇస్తున్నాను. గమనించండి.

క్రమసంఖ్య	నామం	ఉక్తస్థానాలు
1	అచ్యుత	100, 318
2	అజః	95, 204. 521
3	అనంతః	659, 886
4	అనఘం	146, 831
5	అనలః	293,711
6	అనిరుధ్దః	185, 638
7	అనిర్దేశ్యవపుః	177, 656
8	అనిర్విణ్ణః	435, 892
9	అనిలః	234, 812
10	అపరాజితః	716, 862
11	అమితవిక్రమః	516, 641
12	అమేయాత్మా	102, 179
13	అమోఘః	110, 154
14	అక్షోభ్యః	801, 999
15	ఆదిదేవః	334, 490
16	ఈశ్వరః	36, 74
17	ఉద్భవః	373, 790
18	ఋధ్ధః	278, 351
19	కాంతః	296, 654
20	కుముదః	589, 807
21	కృతజ్ఞః	82, 532
22	కృతాగమః	655, 789
23	గహనః	382, 544
24	గోపతిః	495, 592
25	గోప్తా	496, 593
26	గోవిందః	187, 539
27	చక్రీ	908, 995
28	చతురాత్మా	137, 769
29	చతుర్వ్యూహః	138, 767
30	తారః	338, 968
31	దక్షః	423, 917
32	దుర్ధరః	266, 715
33	నిరిత్తాత్త్మా	229, 597
34	పద్మనాభః	48, 196, 346
35	పావనః	292, 811
36	పుణ్యః	687, 925
37	పురుషః	14, 406
38	పుష్కరాక్షః	40, 556
39	ప్రజాపతిః	69, 197
40	ప్రణవః	409. 957
41	ప్రభుః	35, 299
42	ప్రమాణమ్	428, 959
43	ప్రాణః	66, 320, 407
44	ప్రానదః	65, 321, 408
45	భీమః	357, 948
46	భోక్తా	143, 500, 888
47	మహాకర్మా	672, 787
48	మహీధరః	317, 369
49	మాధవః	72, 167, 735
50	మార్గః	365, 397
51	యజ్ఞః	445, 971
52	వసుః	104, 270, 696
53	వసుప్రదః	693, ???
54	వసుమనాః	105, 687
55	వాయువాహనః	331, 856
56	వాసుదేవః	332, 695, 709
57	విక్రమీ	75, 909
58	విధాతా	44, 484
59	విభుః	240, 880
60	విశ్వయోనిః	117, 149
61	విష్ణుః	2, 258, 657
62	వీరః	401, 643, 658
63	వీరహాః	166, 741, 927
64	వేదవిత్	128, 131
65	శివః	27, 600
66	శుచిః	155, 251
67	శుభాంగః	782, 586
68	శౌరిః	340, 644
79	శ్రీనివాసః	183, 607
70	శ్రీమాన్	22, 178, 220
71	సంవత్సరః	91, 422
72	సతాంగతిః	184, 450
73	సత్యః	106, 212, 869
74	సర్వజ్ఞః	453, 815
75	సవితా	884, 969
76	సహిష్ణుః	144, 565
77	సింహః	200, 488
78	సిధ్ధః	97, 819
89	సుఖదః	459, 889
80	సుపర్ణ	192. 855
81	సువ్రతః	455, 818
82	స్థవిష్ఠః	53, 436
83	స్రష్టాః	588, 990
84	హిరణ్యగర్భః	70, 411
85	హుతభుక్	879, 887
86	క్షామః	443, 854

చూసారా?  మొత్తం 86 నామాలు పునరుక్తం ఐనట్లుగా కనిపిస్తున్నాయి.  మొత్తం ఈ పై నామాలు సహస్రనామావళిలో 86 x 2 + 13 = 185 స్థానాల్లో ఉన్నాయన్నమాట. ఇది  18.5 శాతం!  తక్కువేమీ కాదు!

ఐతే ఇవి పునరుక్తులుగా పరిగణించరు సంప్రదాయికంగా. ఎందువలన అన్న ప్రశ్నకు జవాబు ఉంది.  

విష్ణుః మొదలైన అనేక నామాలు పునరుక్తంగా కనిపిస్తున్నా జాగ్రతతో చూస్తే అవి వేరు వేరు అర్థాలు ఇస్తూ ఉన్నాయి కాబట్టి పునరుక్తి ఎక్కడా లేదు. అంటే  ఒక శబ్దాన్ని వేరు వేరు రకాలుగా విడదీసి చూడవచ్చు నన్నమాట.

మరికొన్ని నామాలకు ఒకటి కంటే ఎక్కువగా అర్థాలు వ్యాకరణాకార్యాపేక్ష లేకుండానే ఉంటాయి. ఉదాహరణకు శ్రీపతి అన్న మాటలో శ్రీ అన్న మాటకు లక్ష్మి అని అర్థమూ ఉంది మోక్షము అని అర్థమూ ఉంది.  ఉభయత్రా విష్ణుప్రైపాదకమైన నామం అవుతున్నది. ఇలా అర్థం పునరుక్తి కనిపించిన చోట్ల ఒకటి కంటే ఎక్కువ అర్థాలున్నాయి.

సకృత్తుగా ఒకే అర్థం ఇచేట్లు కనిపించే నామాలు కొన్ని సందర్భాను సారంగా మరలా వచ్చినా అది దోషం కాదు స్తోత్రాలలో. సందర్భం వేరు కదా.

ఋధ్ధః అన్న నామం 271వదిగా ఉంది. దానికి శ్రీశంకరుల భాష్యం ప్రకారం సమృధ్ధి కలవాడు. వేటి సమృధ్ధి అంటే  ధర్మము జ్ఞానము వైరాగ్యము వంఇ ఉత్తమ లక్షణముల సమృధ్ధి కలవాడు అని అర్థం. ఇదే   351వ నామం కూడా. అక్కడ భాష్యంలో ఋధ్యతి - వృధ్ధిని పొందును. అనగా ప్రపంచరూపము నృధ్ధిని పొందుచున్న వాడుగా ఉన్నాడు.  ఋధు వృధ్ధౌ అనే ధాతువు నుండి క్త ప్రత్యయం ద్వారా ఈ రూపం నిష్పన్నం అవుతున్నది. ఋధ్ధ్ + త -> ఋధ్ధః

ఇలా ఒకే నామం వేరు స్థానాల్లో వేఉ అర్థంతో వ్యవహరించవచ్చును కాబట్టి పునరుక్తి ఏమీ లేదు. 

వేదవిత్ అనే నామం 128వది అలాగే 131వది కూడా! మరీ దగ్గరగా.  అదీ ఒకే శ్లోకార్థంలో! వేదో వేదవి దవ్యంగో వేదాంగో వేదవికవిః అని. ఇక్కడ సందర్భాను సారిగా వేదశబ్దాన్వయం మీద అర్థఛ్చాయలతో విడి నామాలే. ఒకే అర్థం చెప్పబడదు. కొద్దిగా విపులంగా చూదాం.

వేదవిత్ అనే 128వ నామానికి వ్యాఖ్య.  వేదం వేదార్థంచ చ యథావిత్ వేత్తిః అనగా వేదమును దాని అర్థమును కూడా వాటివాస్తవరూపంగా స్పష్టంగా తెలిసినవాడు.  వేదాంతకృత్ వేదవిత్ ఏవచ అహం అని గీతలో 15వ అధ్యాయంలో భ్గవద్వచనం. ఉపనిషత్ వేదాంత సంప్రదాయాన్ని ఏర్పరచే వాడినీ, వేదార్థమును చక్కగా అంటే సంపూర్ణంగా తెలిసినవాడినీ నేనే అని కృష్ణోక్తి. భారతంలో 

  సర్వే వేదాః సర్వవేద్యాః సశాస్త్రాః

 సర్వే యజ్ఞాః సర్వ ఇజ్యాశ్చ కృష్ణః

 విదుః కృష్ణం  బ్రాహ్మణాః తత్త్వతో యే

 తేషాం రాజన్ సర్వయజ్ఞాః సమాప్తః

అంటే అన్ని వేదాలూ, వాటిచే తెలియబడే సకలవిషయాలూ, అన్ని యజ్ఞాలూ, వాటిద్వారా ఆరాధించబడే దేవతలూ,  అంతా కృష్ణుడే. ఏ బ్రహ్మవేత్తలు శ్రీకృష్ణుని వాస్తవంగా తెలుసుకుంటున్నారో వారికి సర్వయజ్ఞఫలితాలూ అందుతున్నాయి అని దీని అర్థం.

వేదవిత్ అనే 131వ నామానికి వ్యాఖ్య. వేదాన్  - వింత్తే - విచారయతి. వేదార్థమును చక్కగా విచారణ చేయును అని.

ఇక విష్ణుః అనే నామానికి ఉన్న వివిధ వ్యాఖ్యలను చెప్పాలంటే అదే మరొక పెద్ద టపా అవుతుంది.

అన్నట్లు ఇదే ఇప్పటికి విస్తారం ఐనది కదా. మరొకటపాలో కొనసాగిద్దాం.