జలదం. పుట్టువు లేని వాడొకడు పుట్టెనయా పుట్టెడు నెల్లవారలకు పుట్టువులే పుట్టని మంచిదారి రఘుపుంగవుడై యిట్టి దటంచు జూపె నటు లేగుదమా జలదం. రామచరిత్రముం జదువ రక్కట శ్రీ రాముడు చెడ్డవాడనుచు రావణుపై ప్రేమను చిల్కరించి చెలరేగెద రీ భూమిని కొంతమంది కలి బోధితులై |
జలదం.
గణ విభజన భ - ర - న - భ - గ. యతిస్థానం 10వ అక్షరం.
ఈ జలద వృత్తం ఉత్పలమాలకు దగ్గరి చుట్టం.
ఉత్పలమాల గణాలు భ - ర - న - భ - భ - ర - వ. అంటే ఉత్పలమాలలో మొదటి 13అక్షరాలకుకుదిస్తే అది జలదం అన్నమాట.
ఈ జలదవృత్తానికి పూర్వకవి ప్రయోగాలున్నాయో లేదో నాకు తెలియదు.
ఇక్కడ నేను రెండు పద్యాలను చూపాను. రెండింటికి నడకలో బేధం ఉండటం గమనించండి. రెండు పద్యాల్లోనూ ప్రవాహగుణం చూడవచ్చును. ప్రవాహగుణం అంటే పాదంచివరి మాట తరువాతి పాదంలోనికి చొచ్చుకొని పోవటం అన్నమాట. ఇది పద్యానికి కొంత గాంభీర్యత తెస్తుందన్న అభిప్రాయం కొంత కవిలోకంలో తరచు వినబడుతుంది. పూర్తిగా కాదు కాని అది కొంతవరకు నిజం. కాని సంస్కృతంలో మాత్రం ఏ పాదానికి ఆపాదం పూర్తికావాలి. పాదం చివరి మాట తరువాతి పాదంలో కొనసాగటం నిషిధ్ధం. అందువల్ల సంస్కృత కవిత్వంలో గాంభీర్యానికి లోపం ఏమీ రాలేదు కదా. తెలుగులో దీర్ఘాంతంగా ముగిసే పదాలు తక్కువ. అందుచేత సంసృతవృత్తాలను తెలుగు భాషలో పద్యాలుగా వ్రాసేటప్పుడు పాదోల్లంఘనాన్ని అనుమతించక తప్పదు. లేకపోతే విడివిడిగా పద్యాలు కుదురుతాయేమో కాని కథాకథనానికి పద్యాలు సహకరించవు.
