మయూరసారి. కామ ముజ్జగింప కామితార్థం బేమి టంచు గిల్ల నేల నయ్యా స్వామి నీదు ప్రేమ చాలు తండ్రీ శ్యామలాంగ రామచంద్రమూర్తీ |
మయూరసారి.
ఈ‌మయూరసారి వృత్తానికి గణవిభజ ర-జ-ర-గ. అంటే పాదం నిడివి 10అక్షరాలు. పది కాని అంతకన్నా హెచ్చు స్థానాలు కాని ఉన్న వృత్తాలకు యతినియమం ఉంటుంది. ఈ వృత్తానికి 7వ అక్షరం యతిస్థానం. ప్రాసనియమం అన్నది అన్ని వృత్తాలకు వలెనే దీనికి కూడా తప్పదు. ఈ వృత్తానికి ఉన్న గురులఘుక్రమాన్ని U I U I U I U I U U నాలుగు హ-గణాలపైన రెండు గురువులు అన్నట్లుగా కూడా చూదవచ్చును.
ఐదు హ-గణాలు వరుసగా ఉన్న పద్యపాదం దేశి ఛందమైన ఆటవెలది పద్యంలో సమ పాదాల్లో (అంటే 2, 4 పాదాల్లో) అమరుతుంది. అటువంటి ఐదూ హ-గణాలుగా ఉన్న ఆటవెలది పాదంలో చివరి లఘువు బదులుగా ఒక గురువు ఉంచి నాలుగు పాదాలుగానూ వ్రాస్తే అది మయూరసారి లేదా మయూరభాషిణి అనే ఈ వృత్తం ఐపోతున్నది. అదీ‌యతిస్థానంతో సహా! ఆ చిన్న మార్పుకే పాదం నడక మారుతున్నదా అన్నది ఆలోచనీయం.
పూర్వకవి ప్రయోగాలు ఏమైనా ఉన్నవా అన్నది తెలియదు.
ఈ‌మయూరసారి వృత్తానికి గణవిభజ ర-జ-ర-గ. అంటే పాదం నిడివి 10అక్షరాలు. పది కాని అంతకన్నా హెచ్చు స్థానాలు కాని ఉన్న వృత్తాలకు యతినియమం ఉంటుంది. ఈ వృత్తానికి 7వ అక్షరం యతిస్థానం. ప్రాసనియమం అన్నది అన్ని వృత్తాలకు వలెనే దీనికి కూడా తప్పదు. ఈ వృత్తానికి ఉన్న గురులఘుక్రమాన్ని U I U I U I U I U U నాలుగు హ-గణాలపైన రెండు గురువులు అన్నట్లుగా కూడా చూదవచ్చును.
ఐదు హ-గణాలు వరుసగా ఉన్న పద్యపాదం దేశి ఛందమైన ఆటవెలది పద్యంలో సమ పాదాల్లో (అంటే 2, 4 పాదాల్లో) అమరుతుంది. అటువంటి ఐదూ హ-గణాలుగా ఉన్న ఆటవెలది పాదంలో చివరి లఘువు బదులుగా ఒక గురువు ఉంచి నాలుగు పాదాలుగానూ వ్రాస్తే అది మయూరసారి లేదా మయూరభాషిణి అనే ఈ వృత్తం ఐపోతున్నది. అదీ‌యతిస్థానంతో సహా! ఆ చిన్న మార్పుకే పాదం నడక మారుతున్నదా అన్నది ఆలోచనీయం.
పూర్వకవి ప్రయోగాలు ఏమైనా ఉన్నవా అన్నది తెలియదు.
